Türkiye'nin teknoloji geliştirme ve ticarileştirme yetkinliklerini patent verileri ile sunan "Türkiye'nin Patent Raporu 2022" yayımlandı.

2022 yılı, küreselleşmenin her yönden hissedildiği ve kültürden ticarete tüm dünyaya yön verdiği bir yıldı. Üniter Patent Sistemi ve Birleşik Patent Mahkemesi’nin yürürlüğe girmesi için atılan adımların, hızla gelişen dijitalleşme ve alışverişe konu dijital varlıkların ve belki de dünyayı bir daha eskisi gibi olmayacağı surette değiştirecek olan yapay zekanın 2022 yılında fikri mülkiyet alanında da büyük etkileri olduğu yadsınamaz.

Üniter Patent Sistemi ve Birleşik Patent Mahkemesi

Sisteme dahil olan tüm ülkelerde koruma sağlayarak hak sahipleri için daha düşük maliyet, yargı birliğini sağlamayı hedefleyen bir mahkeme kanalıyla hukuki istikrarlılık ve müşterek bir prosedür gibi merkeziyetçi bir yaklaşım getiren Üniter Patent Sistemi ve Birleşik Patent Mahkemesiiçin atılan adımlarda sona gelindi ve sistemin tam anlamıyla 2023’ün Haziran ayında yürürlüğe girmesi planlanıyor; sistemin işleyişi ile ilgili ise hala bazı soru işaretleri mevcut. Türkiye’nin taraf olmaması ise bu soru işaretlerine yenilerini ekliyor.

Türkiye’de şimdilik konvansiyonel patent sistemi, yani Avrupa Patent Sistemi uygulanmaya devam edecek ancak bunun yurtdışından Türkiye’ye yapılan patent başvurularını ne derece etkileyeceği ise merak konusu, ancak bu değişimin fikri mülkiyet hukuku ve başvuru formatlarında köklü değişikliklere sebep olacağı ve işletmelerden buluş sahiplerine süreçteki tüm tarafları etkileyeceği şüphesiz.

Dijitalizasyon ve Dijital Varlıklar

Dijitalizasyonun son yılların, belki de son çeyrek asrın dinamiklerini değiştirdiğini, hatta belirlediğini söylemek yanlış olmaz. Firmalarınteknoloji yatırımları genişlemekte ve patentli teknolojilerden elde ettikleri gelirleri arttırma fırsatı yakalayan firmalar dijital teknoloji üzerinden telif geliri elde etmektedir.

Bunlarla beraber blok zincirlere yönelik patentler hızla artsa da, dijital varlıklara yönelik fikri mülkiyet mevzuatları 2022 yılında da birçok belirsizlik barındırmayı sürdürmüştür. NFT’ler konusunda yaşanan ihtilaflar ve emsal teşkil edip edemeyeceği belirsiz kararlar ise bu mevzuatlar üzerindeki baskıyı arttırmıştır. Dijital varlıklara ise yapay zekanın yarattığı ürünler eklenmiş, 2022 yılında dünya teknolojik açıdan geri dönüşü olmayan bir yola girmiştir.

Yapay Zeka

Yapay zekanın buluş sahipliği ve yarattığı eserlerdeki telif hakkı sahipliği yönündeki ikilemler, mevzuatların üzerine çığ gibi yuvarlanmakta, mevcut yargı sisteminin aksi yönde verdiği kararlar ise Dr. Stephen Thaler gibi bu konuda ısrarcı kişiler için bir meydan okumaya dönüşmektedir.

Doğrudan yapay zekaya yönelik patentlerin yanı sıra yapay zeka destekli teknolojiler için başvurusu yapılan patentler de göz önünde bulundurulduğunda, son 5 yılda bu alandaki patent başvurularında%259’luk bir artış olması da yapay zekanın gelişiminin fikri mülkiyetalanındaki etkilerini ortaya koymaktadır.  

Eksponansiyel olarak gelişen teknolojinin 2022 yılında hayatımıza yansıyan etkilerinin 2023’te de hız kesmeden devam edeceğine şüphe yok gibi görünüyor.

Yazıya ve Türkiye’nin 2022 yılı patent istatiklerine yönelik rapora https://www.patentraporu.com/ adresinden ulaşılabilir.