Endüstriyel Tasarım
TÜRKİYE'DE ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİL BAŞVURUSU
Türkiye’de endüstriyel tasarımların korunması 10 Ocak 2017’de yürürlüğe giren 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile düzenlenmiştir.
6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa göre, bir ürüne endüstriyel tasarım tescili verilebilmesi için ürünün yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olması gerekmektedir.
Bir tasarım Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılan başvuru tarihinden önce, dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise yeni olarak kabul edilir. Başvuru tarihinden geriye dönük 12 ay içerisinde kamuoyuna yapılan açıklamalar ya da sunuşlar bu yeniliği etkilemez. Tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenim ile bilinen herhangi bir tasarımın bu kullanıcıda yarattığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık olması da ayırt edici niteliğe sahip olması anlamına gelir.
Koruması istenilen ürünler için ayrı ayrı başvuru yapılabileceği gibi (tekli tasarım başvurusu), tek bir başvuru altında birden fazla tasarımı koruma altına almak da (çoklu tasarım başvurusu) mümkündür. Süslemeler hariç olmak üzere, bu olanaktan yararlanmak ancak tek başvuru altında gösterilen her bir tasarımın, tasarlanan ürünlerin aynı alt sınıfa veya aynı set ya da takıma ait olmaları, bileşik bir ürünün parçaları olmaları veya birden çok nesnenin ya da sunuşun algılanabilen bir bileşimini oluşturmaları durumunda mümkündür.
SIMAJ’ın bu konuda verdiği hizmetler ve endüstriyel tasarım tescil başvurularının değerlendirilmesinde izlenen prosedür kısaca aşağıdaki şekilde açıklanabilir.
- Ulusal, Topluluk ve Uluslararası yapılacak tasarım tescil başvurularının hazırlanması ve resmi ofis girişlerinin yapılması,
- Resmi ofislerden gelen kararların bildirimi ve süresi içinde gerekli yanıtlamaların yapılması,
- Tasarım tescil işleminin sonuçlandırılıp, tasarım tescil belgesinin başvuru sahibine gönderilmesi,
- Başvuruların, yayını sırasında gelebilecek olası itirazlara karşı görüşlerin hazırlanması,
- Başvuru tarihinden itibaren, aylık resmi endüstriyel tasarımlar bülteninde yayınlanan farklı firmalara ait başvuruların izlenmesi, gerektiğinde itiraz işlemlerinin başlatılması,
- Koruma süresi dolan tescilli tasarımların izlenmesi ve yenileme işlemlerinin yapılması,
- Tescilli ya da başvuru halindeki tasarımlarla ilgili devir, lisans, adres, unvan değişikliği gibi sicil kayıt işlemlerin yapılması
Endüstriyel tasarım başvuruları öncesi Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan benzer tasarım araştırması yapılamamaktadır. Ancak, başvuru sahibi bazlı araştırma yapılarak, başvuru sahibi firmanın ya da şahsın önceki tarihli başvurularının bir dökümü alınabilmektedir.
Tasarım başvurusu yapıldıktan sonra, Türk Patent ve Marka Kurumu 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu hükümlerinde belirtilen şekli ve esasa yönelik şartlara uygunluk açısından başvuruyu incelemektedir.
Söz konusu Kanun hükümlerine aykırı herhangi bir durum tespit edilmediği takdirde, başvurunun aylık resmi tasarımlar bülteninde yayınlanmasına karar verilir.
Aşağıdaki hallerde;
- Tasarım veya ürün tanımına uygun olmayan,
- Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı olan,
- Kamuyu ilgilendiren dini, tarihi ve kültürel bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretler, armalar, nişanlar veya adlandırmalar,
- “Yeni” olmadığı tespit edilen,
Tasarımlar belge verilerek korunmamaktadır.
Tasarım başvurusunun aylık resmi bültende yayınlanmasından sonraki üç (3) ay içerisinde üçüncü kişi/kurumlar söz konusu başvuruya itiraz edebilmektedir. Türk Patent ve Marka Kurumu gelen itirazları incelerken gerekli gördüğü süre ve sıklıkta tarafların itiraz ve savunmalarını ilgili taraflara iletir ve yazılı görüşlerini alır. Bu değerlendirme neticesinde tasarıma konu ürünlerin bir kısmı ya da tümü için tescil başvurusu reddedilebileceği gibi, itiraz haklı bulunmayarak tescilin devamına da karar verilebilir.
Askı süresi içerisinde herhangi bir itiraz gelmediği veya yapılan itirazların kabul edilmediği durumda başvurunun tesciline karar verilir. Tasarım tescilinin koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren beş (5) yıldır. Bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenerek, yirmi beş (25) yıla kadar uzatılabilir.
Tasarım tescil belgesinin koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır. Bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenerek 25 yıla kadar uzatılabilmektedir. Yenileme işlemi koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden önceki 6 ay içerisinde yapılması gerekmektedir. (10/01/2018 tarihi itibariyle yenileme işlemlerinde koruma süresinin sona erdiği gün esas alınarak yapılacaktır.)
Bu sürenin kaçırılması durumunda, yenileme talebi ek bir ücretin ödenmesi şartıyla koruma süresinin bittiği son günden itibaren 6 ay içinde yapılabilir. Bu süre içerisinde de yenilenemeyen markalar geçerliliklerini yitirmektedir.
Bu işlem, firmaların endüstriyel tasarımları üzerinde yaptıkları yatırımlar göz önünde bulundurulduğunda oldukça önem kazanmaktadır.
SIMAJ bu konu ile ilgili, özel olarak oluşturmuş olduğu database sistemi ile bu sisteme kayıt edilen tescilli endüstriyel tasarımların yenileme sürelerini takip ederek, koruma süresinin bitiminden önceki altı ayın başlangıcında ilk bildirimini yapıp, devam eden süre içerisinde de endüstriyel tasarımın yenileme işlemi yapılıncaya kadar takibi sürdürmektedir.
YURTDIŞINDA ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİL BAŞVURUSU
Türkiye’de alınan tasarım tescil belgesi ile sağlanan koruma yalnızca Türkiye sınırları içerisinde geçerlidir. Eğer Türkiye’de sahip olduğunuz tescili, yurtdışında da kullanıyorsanız ve korunmasını istiyorsanız ayrıca yurtdışında da tescil edilmesi gerekliliği söz konusudur.
Uluslararası tasarım tescil başvurusu ile ilgili izlenebilecek yollar aşağıdaki şekildedir.
Yurtdışında tasarım tescili, bireysel başvurular şeklinde her ülkenin kendi mevzuatına uygun biçimde yapılabilmektedir. Türkiye’de yapılan bir endüstriyel tasarım başvurusunun yurtdışında da korunması istendiği takdirde, Türkiye’de yapılan başvurunun rüçhan haklarını kullanarak yasal rüçhan süresi olan 6 ay içerisinde istenilen ülkelerde endüstriyel tasarım tescil başvurusu yapılmalıdır. Türkiye’de yapılan bir tasarım başvurusunun rüçhan haklarını kullanarak, Paris Sözleşmesi’ne taraf ülkelerden herhangi birinde yapılacak tasarım tescil başvurusu, Türkiye’deki ilk başvuru tarihinden itibaren geçerlilik kazanmış olur.
12.12.2001 tarihli Topluluk Tasarımları ile ilgili düzenlemeye dayanarak 01.01.2003 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmış, endüstriyel tasarımların Avrupa Topluluğu’na bağlı tüm ülkelerde tek bir başvuruyla tescilini sağlayacak olan bir sistemdir. Avrupa Topluluk Tasarımı tescili işlemleri İspanya’nın Alicante sehrindeki OHIM (Avrupa Topluluk Marka ve Tasarımı Ofisi) tarafından yürütülmektedir.
Avrupa Topluluk Tasarımının başlıca avantajları şunlardır:
- Bugüne kadar uygulanan her ülkede bireysel başvuru yönteminden çok daha az maliyet içermesi,
- Tescil edilmek istenen tasarımlarda sayı olarak her hangi bir sınırlamanın olmaması,
- Tasarımların, materyal incelemesi olmaksızın yani birkaç hafta içerisinde tescil edilebilme imkanıdır.
Endüstriyel Tasarımların tek bir başvuru ile herhangi bir dayanak (önceki) başvuru gerekmeksizin uluslararası tesciline olanak sağlayan bir sistemdir. Lahey Anlaşması üç ana metinden oluşmaktadır. 1934 Londra Metni, 1960 Lahey Metni ve 1999 Cenevre Metni olarak adlandırılan bu metinlerden Türkiye, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren 1999 Cenevre Metnine imza atmış olup, bu metne üye ülkelerde tek bir başvuru ile tasarım tescil başvurusu yapabilme şansına sahip olmuştur.
Lahey çerçevesinde yapılan uluslararası Tasarım tescil başvurularının değerlendirilmesinde izlenen prosedür ana hatlarıyla aşağıdaki şekilde açıklanabilir.
Lahey Anlaşması çerçevesinde, yapılan başvuru TPE tarafından önce Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO)ya iletilir. WIPO’nun şekli incelemesinin ardından geçici “Uluslararası Endüstriyel Tasarım Tescil Belgesi” düzenlenir ve başvuru WIPO tarafından yayınlanır. Daha sonra seçilen ülkelerin ulusal ofislerine gönderilen başvuru, her ülkenin kendi ulusal kanunları çerçevesinde değerlendirilir. 12 ay süren değerlendirme ve yayın sürecinde herhangi bir red kararı veya itiraz gelmemesi halinde geçici uluslararası tescil belgesi nihai nitelik kazanır.
Lahey Anlaşması çerçevesinde yapılan tasarım başvurusunun başlıca avantajları şunlardır;
- Bugüne kadar uygulanan her ülkede bireysel başvuru yönteminden çok daha az maliyet içermesi,
- Tasarıma konu ürünün, tek bir başvuru yapılarak ve tek bir dil kullanılarak birden fazla ülkede uluslararası tescilinin sağlanması,
- Tasarım konu ürün tescil edildikten sonra yapılacak olan (unvan veya adres değişikliği, devir, mal ve hizmet listelerindeki sınırlamalar gibi) değişikliklerin tek bir basit işlem aracılığıyla Uluslararası Sicile kaydedilmesinin sağlanması,
- Tüm işlemlerin merkezi olarak yapılması dolayısıyla sonuçlanma sürelerinin kısa olması