Üniter Patent
Avrupa Birliği’nin yeni bir patent sistemi olan Üniter Patent Sistemi uygulamaya girmeye hazırlanıyor.
1257/2012 ve 1260/2012 sayılı Avrupa Birliği Tüzüklerine dayanan Üniter Patent Sistemi, Üniter Patentlerden ve “klasik” Avrupa Patentlerinden sorumlu Üniter Patent Mahkemesi ile bölünmez bir bütünlük oluşturmaktadır ve 20 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Üniter Patent Sisteminin uygulamaya açılması ile beraber Avrupa Patent Ofisi’ne yapılacak tek bir talep ile seçilen tüm üye ülkelerde patent koruması elde etmek mümkün kılınacaktır. Bu sayede başvuru sahiplerine daha az maliyetli bir sistem sunulması, Üniter Patent Mahkemesi yoluyla farklı ülkelerdeki karar çeşitliliğini ortadan kaldırıp hukuki açıdan kesinlik sağlayarak daha güvenilir bir sistem oluşması ve sisteme dahil olan her bir ülkede ayrı ayrı takibe gerek kalmadan tek bir para birimi ile daha kolay bir prosedür gerçekleşmesi hedeflenmektedir.
Toplamda 25 Avrupa Birliği üyesi ülke tarafından imzalanan (bkz. https://www.epo.org/applying/european/unitary/unitary-patent.html), ancak imzalayan üye ülke sayısının Birleşik Krallık’nın Avrupa Birliği’nden ayrılması ile 24’e düşen Üniter Patent Mahkemesi Anlaşması’nın yürürlüğe girdiği ilk gün, Üniter Patent Sistemi uygulamaya alınacaktır. Üniter Patent Mahkemesi Anlaşması’nın yürürlüğe girmesi için ise 2012 yılında en fazla sayıda Avrupa Patentine sahip ilk 3 ülkenin, yani Almanya, Fransa ve İtalya’nın da dahil olduğu 13 ülkenin onay süreçlerini tamamlamış olmaları koşulu bulunmaktadır.
Mevcut durumda Üniter Patent Sistemi’nin başlangıç tarihi 01 Haziran 2023 olarak belirlenmiştir.
Mevcut Uygulamada Avrupa Patent Sistemi
Mevcut uygulamada, Avrupa Patent Ofisi (EPO) tarafından gerçekleştirilen araştırma ve inceleme süreçlerini tamamlamış bir patent başvurusuna, Avrupa Patenti belgesi verilmesi kararı (= “intention to grant”, EPC Madde 71 (3) kapsamında) verilmektedir. Belge verilen Avrupa Patentleri, belge verilmesi kararının yayım (= “grant”) tarihinden itibaren üç ay içinde seçilen ülkelerde geçerlilik işlemlerini ülkelerin prosedürlerine göre tamamlamaları gerekmektedir (= “klasik” geçerlilik işlemi).
Bu nedenle bir Avrupa Patenti, belge verilmesi kararının yayımından sonra seçilen ülkelerin ulusal yasaları uyarınca sürdürülmesi gereken, birbirlerinden bağımsız ulusal patentlerden oluşan bir “patent paketi” olarak görülebilir ve seçilen her bir ülkede vekil atanması, çeviri gereklilikleri ve yıllık ücret ödenmesi ile ilgili ulusal hükümlere tabidir.
Üniter Patent Sistemi’nin İşleyişi
Yeni sistem kapsamında tüm katılımcı Avrupa Birliği ülkelerinde eşzamanlı olarak kabul edilen ve aynı geçerliliğe sahip olan bir üniter patent alabilmek için bir Avrupa Patenti’ne dair ancak belge verilmesi kararının yayımından sonra üniter etki talebinde bulunulması mümkündür.
Üniter etki talebinin EPO’ya iletilmesi aşamasına kadar devam eden süreç, klasik bir Avrupa Patent başvurusu sürecinden herhangi bir farklılık göstermemektedir. Buna göre, bir Avrupa Patent başvurusundan sonra EPO tarafından yine aynı standartlara uygun olarak araştırma ve inceleme süreçleri tamamlanacaktır. Belge verilmesi kararının yayımından itibaren bir ay içinde ise üniter etki için EPO’ya talepte bulunulması gerekecektir.
Bütün Avrupa Birliği ülkeleri yeni sisteme dahil olmayacaklardır, veya en azından başlangıçta hepsi katılım sağlamayacaklardır. Üniter Patent Sistemi, birçok Avrupa Birliği ülkelerinin arasındaki gelişmiş işbirliğine dayanmaktadır. Buna istinaden Avrupa’da büyük bir ekonomik öneme sahip olan ve her halükarda sisteme dahil olan Almanya, Fransa ve İtalya gibi ülkelerin aksine İspanya, Polonya ve Hırvatistan şu ana kadar gelişmiş bir işbirliği içinde bulunmamaktalardır ve dolayısıyla bir sonraki duyuruya kadar yeni sisteme katılmayacaklardır. Diğer taraftan, gelişmiş bir işbirliğine sahip ama henüz onay süreçlerini tamamlamamış diğer Avrupa Birliği ülkelerinin Üniter Patent Sistemi’ne gecikmeli olarak katılmaları beklenmektedir. Bu durum, üniter etkiye sahip Avrupa Patent koruması sağlayan ülkeler arasında farklı patent jenerasyonlarının oluşmasına neden olacaktır.
Avrupa Birliği ülkeleri olmadıkları için (örn. Birleşik Krallık, İsviçre ve Norveç) veya Avrupa Birliği ülkesi olup da yukarıda bahsedilen sebeplerden dolayı sisteme katılmayan ülkelerde, mevcut durum sürdürülecektir ve belgesi verilen bir Avrupa Patenti, belirlenen her bir ülkede klasik geçerlilik işlemlerini tamamlaması gerekmektedir.
Üniter Patent Sistemi’ne katılım sağlayan Avrupa Birliği ülkelerinde, Avrupa Patenti için üniter etki talebinde bulunulmak zorunlu değildir. Yeni sisteme parallel olarak, Avrupa Patenti’nin klasik geçerlilik işlemlerini seçilen ülkelerde ayrı ayrı sürdürmek halen mümkündür. Dolayısıyla yeni sistem, mevcut uygulamanın yerini almayacaktır ve mevcut sistemi tamamlayıcı bir sistem olarak hayata geçecektir.
Bununla birlikte, Üniter Patent Sistemi’ne katılan bir Avupa Birliği ülkesinde, bir Avrupa Patenti’nin bir Üniter Patent olarak ve aynı zamanda mevcut sisteme göre geçerlilik işlemlerini tamamlamış “klasik” bir Avrupa Patenti olarak “çifte koruma” sağlamasına izin verilmeyecektir.
Üniter Patent Sistemi’nin uygulamasına dair bir örnek aşağıda verilmiştir:
Örnek: Üniter Patent Sistemi’nin yürülüğe girmesinden sonra bir Avrupa Patenti için belge verilmesi kararı verilmiştir. Başvuru sahibi, Avrupa Patenti’nin geçerlilik işlemlerini Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, Hollanda, İspanya ve Türkiye’de sürdürmeyi hedeflemektedir.
Uygulama:
- Opsiyon 1: Başvuru sahibi belge verilen Avrupa Patenti için Almanya, Fransa ve Hollanda da dahil olmak üzere Üniter Patent Sistemi’ne katılım sağlayan bütün ülkelerde üniter etki talebinde bulunabilir. Buna ek olarak ise başvuru sahibi, bir Avrupa Birliği üye ülkesi olmayan Birleşik Krallık’ta ve Avrupa Birliği üye ülkesi olan, fakat Üniter Patent Sistemi’ne dahil olmayan İspanya’da mevcut uygulamaya göre patentin klasik geçerlilik işlemlerini takip edebilir. Başvuru sahibi, bir Avrupa Birliği üye ülkesi olmayan ve Üniter Patent Sistemi’ne de dahil olmayan Türkiye’de mevcut uygulamaya göre Avrupa Patenti’nin klasik geçerlilik işlemlerini yine ayrıca yerine getirebilir.
- Opsiyon 2: Belgesi verilen Avrupa Patenti için başvuru sahibi, Almanya, Fransa ve Hollanda’nın da dahil olduğu Üniter Patent Sistemi’ne katılım sağlayan bütün ülkelerde üniter etki talep etmeyip, Avrupa Patenti’nin klasik geçerlilik işlemlerini Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, Hollanda, İspanya ve Türkiye’de ayrı ayrı sürdürebilir.
Üniter Patent Sistemi’ne Geçiş Süreci ve Önlemleri
Üniter Patent Mahkemesi’nden alınan son bilgilere göre, Almanya’nın nihai katılım onayını sunmasının ardından Üniter Patent Sistemi, 1 Haziran 2023 tarihinde başlayacaktır.
Üniter Patent Sistemi’nin başlama tarihinden önce, yeni sistemin başvuru sahiplerine getirebileceği sıkıntıları hafifletmek adına üç aylık bir geçiş dönemi öngörülmüştür ve bu geçiş dönemi, “Sunrise Period”, yani “Gündoğumu Süreci” olarak adlandırılmıştır. Gündoğumu Süreci’nin 1 Mart 2023 tarihinde başlaması ve 31 Mayıs 2023 tarihine kadar devam etmesi beklenmektedir.
Üniter Patent Sistemi’nin başlamasının ardından, sadece belge verilen Avrupa Patentleri için EPO nezdinde üniter etki talebinde bulunulması mümkündür. Üniter etki talebi ise Avrupa Patenti’ne belge verilmesi kararının yayımından itibaren bir ay içinde EPO’ya iletilmesi gerekmektedir. Söz konusu koşullar dikkate alındığında, geçiş dönemi süresince aşağıda belirtilen geçiş önlemleri alınmıştır:
Gündoğumu sürecinde başvuru sahiplerine, yeni sistem başlayana kadar Avrupa Patenti’nin belge verilmesi kararının yayımını erteleme imkanı sunulmaktadır. Yayım erteleme talebi, belge verilmesi ücretinin ödenmesinden önce veya en geç ücretin ödenmesiyle beraber EPO’ya sunulması gerekmektedir. Geçiş önlemlerinden biri olan bu belge verilmesi kararının yayım erteleme talebi, Avrupa Patenti için üniter etkiyi talep edip etmeme konusunda kararsız kalan başvuru sahiplerine bir karara ulaşabilmeleri adına zaman kazandırma imkanı sağlamaktadır.
Diğer yandan, gündoğumu süreci içerisinde bulunmak koşuluyla Üniter Patent Sistemi’nin başlama tarihinden önce bir Avrupa Patenti’nin belge verilmesi kararı alındığında, üniter etkiden yararlanmaya kararlı başvuru sahibi, söz konusu belge verilmesi kararının yayımından sonra, Avrupa Patenti için bu aşamada bile üniter etki talebinde bulunabilir. Bu sayede, gündoğumu sürecinde üniter etki talebinde bulunulan Avrupa Patentleri, Üniter Patent Sistemi başlar başlamaz sisteme doğrudan giriş yapacaklardır. Sisteme dahil olmayan ülkelerde ise belge verilmesi kararının yayımından itibaren üç ay içerisinde Avrupa Patentinin yine klasik geçerlilik işlemleri sürdürülebilir.
Geçiş önlemleriyle ilgili önemli son bir konu ise tercüme işlemleri için öngörülen 6 yıllık (12 yıla kadar uzatılabilinen) geçiş sürecidir. Buna göre yeni sistemde iletilen patentin prosedür dili, ek olarak bir başka dile daha tercüme edilmesi gerekecektir. Patent dili İngilizce ise, sisteme katılım sağlayan diğer ülkelerin resmi dillerinden biri (örn. Almanca veya Fransızca) serbestçe seçilebilir. Eğer patent dili İngilizce değil ise, patentin İngilizce tercümesi sunulması gerekecektir. Bu geçiş sürecinin sonunda ise üniter ekti için ek bir tercüme iletilmeyecektir. Geçiş sürecinde, Üniter Patent Sistemi’nde kullanılan bütün dil eşleşmeleri için yeterli kalitede makine çevirisi elde edebilmek adına tercüme için yapay zeka gelişimi hedeflenmektedir. İletilen tercümenin hukuki bir etkisi olmayacaktır ve sadece bilgi amaçlıdır.
Üniter Patent Sistemi’nin Avantajları
Mevcut sistemde belge verilen Avrupa Patentleri’nin ulusal geçerlilik işlemleri, seçilen her bir ülkede ayır ayrı sürdürülmesi gerekmektedir. Bu da seçilen ülkelerde ulusal prosedürlere göre karmaşık ve maliyeti yüksek bir süreç anlamına gelmektedir. Seçilen her bir ülkede ulusal geçerlilik talepleri için ödenecek harçların dışında, tercüme, vekillik ücretleri ve her bir ülkede oluşan yıllık ücretler maliyeti arttıran faktörlerden sayılmaktadır.
Üniter Patent Sistemi, aşağıda belirtilen bir çok avantajı beraberinde getirerek karmaşık ve maliyetli ulusal geçerlilik prosedürlerini ortadan kaldırmaktadır.
- > Üniter Patentin kaydedilmesi için EPO, tek durak noktası olarak hareket eder. Tek bir başvuru ile sisteme üye tüm ülkelerde üniter patent koruması sağlanır.
- > Üniter etki talebinin dosyalanması ve incelenmesi veya üniter patentin kaydedilmesi için herhangi bir ücret ödenmesi gerekmez.
- > Tercüme işlemleri için öngörülen 6 yıllık geçiş süreci sonunda patent tercümesi istenmez.
- > Avrupa Patenti’ne belge verilmesinden sonraki süreç, EPO tarafından merkezi olarak yönetilir. Böylelikle yerel vekil atanması gibi idari iş yükünün oluşmaz.
- > Yıllık ücret ödemeleri tek seferde ve tek bir tutar karşılığında gerçekleştirilir. Ayrıca devir gibi hak sahipliği işlemleri, EPO nezdinde yapılacak tek bir talep ile sisteme üye ülkelerin tamamında geçerli olur.
- > Üniter Patent Mahkemesi ile basitleştirilmiş ve hızlı bir yargı süreci sağlanması hedeflenir. İhlal ve hükümsüzlük davaları merkezi olarak Üniter Patent Mahkemesi nezdinde yürütülür.
Avrupa’da başvuru stratejisini belirlemek adına Üniter Patent Sistemi’nin özelliklerini detaylıca incelemek gerekmektedir. Sonuç olarak, bir Avrupa Patent koruması için Üniter Patent Sistemi’nden yararlanılması veya üniter etki talebinden kaçınarak klasik bir Avrupa Patent koruması talep edilmesi maliyet unsurlarına bağlı olarak ve stratejik açılar da dikkate alınarak tartışılması gereken bir konudur.
